Sociale Zekerheid. Als beschermingsbewindvoerder heb je hier vast en zeker mee te maken. Maar soms zie je misschien door de bomen het bos even niet meer. Daarom stelde ik docent mr. Hans Nacinovic 7 prangende vragen over sociale zekerheid. Hans was zo sociaal ze voor je te beantwoorden. Zo heb jij weer een beetje meer zekerheid als je iets moet regelen voor jouw cliënt.

1. In Nederland hebben we een stelsel van sociale zekerheid. Maar wat is nou precies het doel van deze sociale zekerheid?

“Het doel van sociale zekerheid is om financiële bestaanszekerheid te geven. Bijvoorbeeld aan mensen die werkloos of arbeidsongeschikt zijn geraakt. Het sociale zekerheidsstelsel zorgt er dus voor dat mensen die niet (of wat minder) zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien, financieel ondersteund worden. In principe betekent dit dat iedereen in Nederland recht heeft op een vorm van sociale zekerheid. Er zijn wel voorwaarden en in sommige gevallen ook verplichtingen verbonden aan het recht op een uitkering. Denk hierbij bijvoorbeeld aan arbeidsplicht of de plicht om instanties over bepaalde zaken in te lichten.

“Iedereen in Nederland heeft recht op sociale zekerheid”

De basisprincipes van sociale zekerheid zijn dat er solidariteit is en verzekering. Simpel gezegd: iedereen betaalt mee om iedereen ervan te verzekeren bestaanszekerheid te houden als het even zelf niet lukt”.  

2. Sociale zekerheid is er dus om ervoor te zorgen dat mensen in hun levensonderhoud kunnen blijven voorzien. Hoe is dit sociale stelsel dan opgebouwd?

“Sociale zekerheid is op te splitsen in twee takken: sociale verzekeringen en sociale voorzieningen. De sociale verzekeringen zijn weer op te splitsen in werknemersverzekeringen en volksverzekeringen.

Een voorbeeld van een werknemersverzekering is bijvoorbeeld de werkeloosheidswet (WW). De Algemene Ouderdomswet is een volksverzekering (AOW). De Wajong is een voorbeeld van een sociale voorziening.”

3. Sociale zekerheid, sociale voorzieningen, verzekeringen, wetten op; wie betaalt dit eigenlijk allemaal?

“Ook hier heb je dezelfde splitsing als in bovenstaand schema. Bij sociale verzekering verklapt de naam het eigenlijk al: het zijn verzekeringen. En die verzekeringen worden betaald uit premies. Concreet betekent dit dat je werkgever de premie inhoudt op je loon. En heb je een uitkering? Dan houdt de uitkerende instantie (bijvoorbeeld het UWV) de premie in op de uitkering.

Sociale voorzieningen worden betaald door de overheid. Dat gebeurt door middel van belastingen. Vandaar dus ook: sociaal en solidariteit. Toeslagen bij werkloosheid, langdurige ziekte of arbeidsongeschiktheid worden met deze belastinggelden betaald.”

4. Het verschil tussen sociale voorzieningen en sociale verzekeringen is dus vooral de manier waarop ze gefinancierd worden? Of zijn er nog andere verschillen?

“Een ander verschil tussen deze twee takken in het sociale verzekeringsstelsel, is dat sociale voorzieningen er zijn voor iedereen die (legaal) in Nederland is ingeschreven. Op sociale verzekeringen heb je echter alleen recht, als je daaraan hebt meebetaald. 

Dus: iedereen heeft recht op bijstand, maar alleen mensen in loondienst hebben bijvoorbeeld recht op een werkloosheidsuitkering.

Uitgangspunt is dat iedere inwoner verzekerd is. De premie wordt geheven als percentage (tot een maximumbedrag) over je inkomen. Inwoners zonder (eigen) inkomen betalen dan feitelijk geen premie, maar zijn toch verzekerd.”

5. Het systeem van sociale zekerheid is gelaagd, heel nuttig, maar wordt ook vaak als erg ingewikkeld ervaren. In hoeverre is het voor een bewindvoerder van belang op de hoogte te zijn van het systeem rondom Sociale Zekerheid?

“Als bewindvoerder heb je in je praktijk vast wel te maken met cliënten die op een uitkering zijn aangewezen of daarop aangewezen dreigen te raken. Je doel is het inkomen van je cliënt te maximaliseren. Met kennis van het sociale zekerheidstelsel en alle voorzieningen en verzekeringen waar je cliënt recht op heeft, kun je hier optimaal gebruik van maken.“

“Met kennis van het sociale zekerheidstelsel kun je hier optimaal gebruik van maken.”

6. Als bewindvoerder is het dus van belang op de hoogte te zijn en blijven van alles rondom sociale zekerheid. Kun je iets vertellen over wat er verandert in 2023?

“Vanaf 2023 verandert de kostendelersnorm iets. Deze norm komt er kort gezegd op neer dat iemands uitkering wordt berekend aan de hand van het aantal volwassen personen dat bij diegene op hetzelfde adres woont. Hoe meer volwassenen in huis, hoe lager de uitkering.

Per 2023 gaat deze norm van 21 naar 27 jaar. Dit heeft dus een gunstig effect voor cliënten wiens volwassenen kinderen bijvoorbeeld thuis wonen.

Ook ziet het er sterk naar uit dat vanwege de toeslagenaffaire gezocht zal gaan worden naar manieren om van bepaalde regels af te wijken. Zo kan voorkomen worden dat bepaalde regels niet meer nadelig uitpakken voor iemand. Ik verwacht dat hier in 2023 nog wel een aantal uitspraken over zullen worden gedaan.”

“De kostendelersnorm gaat van 21 naar 27 jaar “

7. Voor BewindSupport geef jij regelmatig cursussen over Sociale Zekerheid speciaal voor bewindvoerders. Is er een specifieke casus uit één van jouw cursusdagen die je is bijgebleven?

“Veel zaken die ik tegenkom gaan over het tijdig aanvragen van bijzondere bijstand voor de cliënt. De volgorde van de stappen die je daarin als bewindvoerder neemt, kunnen nog weleens nadelige gevolgen hebben voor je cliënt. Hoe goed bedoeld ook uiteraard.

Een voorbeeld: Volgens de Centrale Raad van Beroep (CRvB), de hoogste bestuursrechter in bijstandszaken, kan geen bijstand worden verleend voor kosten die al waren opgekomen voordat de bijstand is aangevraagd.  En al helemaal niet voor kosten die al betaald zijn voordat een aanvraag is ingediend.

In de praktijk blijkt dan dat een bewindvoerder die dacht netjes te handelen door een bepaalde rekening meteen te betalen en vervolgens bijstand aan te vragen voor die kosten, zag dat de aanvraag werd afgewezen.

Als die bewindvoerder éérst bijstand had aangevraagd en daarna de rekening had betaald, was de bijzondere bijstand waarschijnlijk wel verleend. Dat is dus wel iets om alert op te zijn!

“Bij bijzondere bijstand luistert de volgorde van handelen soms erg nauw”

Overigens gaan niet alle gemeenten even strikt om met dit soort gevallen. Het is dus altijd verstandig om bij de betreffende gemeente te checken of die gemeente op dit punt afwijkend beleid heeft.”

Op de hoogte blijven

Weten welke stappen je als bewindvoerder kunt zetten om voor jouw cliënt de juiste uitkering of voorziening  te regelen is niet altijd makkelijk. Maar wel heel noodzakelijk. In de training “Sociale Zekerheid in kaart gebracht voor bewindvoerders” geeft Mr. Hans Nacinovic je inzicht in het stelsel van sociale zekerheid. Zo leer jij hoe je hier als bewindvoerder optimaal gebruik van kunt maken en zo het inkomen van je cliënt kunt optimaliseren.

Volgende maand: de (on)schuld van een kind.

In 2023 komen we weer online met een nieuwe serie blogs. Ons eerste blog gaat over de (on)schuld van een kind.
Heb jij zelf een vraagstuk dat je in dit blog behandeld wilt zien? Mail dan naar lieselot@bewindsupport.nl.

Dit blog is geschreven door Lieselot Stuiver in samenwerking met mr. Hans Nacinovic. Feitenkanon mr. Hans Nacinovic weet álles over sociale zekerheid. Hans studeerde in 1999 af aan de Universiteit van Utrecht in het Nederlands Recht, richting Sociaal Recht. Sinds 2010 is hij directeur-eigenaar van het juridisch adviesbureau De Legibus BV uit Helmond. Hans schreef tientallen boeken (en nog veel meer artikelen) over verschillende onderwerpen in de sociale zekerheid. Voor BewindSupport verzorgt hij de cursus Sociale Zekerheid in kaart gebracht voor bewindvoerders. Stel daar je vraag en Hans heeft het antwoord. 
Als Hans heel even niet met dit onderwerp bezig is, dan draait hij sociaal een toffe lp. Die heeft hij zo mogelijk nog meer dan dat hij boeken geschreven heeft.